Kwaliteit
Kwaliteitscontrole
Medicijnen op basis van cannabis moeten betrouwbaar zijn als we ze veilig willen gebruiken. Ervaren en onafhankelijke laboratoria kunnen de cannabis testen om er zeker van te zijn dat ze aan bepaalde eisen voldoen.
In het algemeen wordt de kwaliteit van cannabis bepaald door twee categorieën testen. De ene categorie is bedoeld om de juiste concentratie en samenstelling van gewenste stoffen te bepalen, zoals cannabinoïden en terpenen. De andere categorie testen moet juist de afwezigheid van ongewenste stoffen bewijzen: verontreinigingen zoals insecten of haren, bacteriën, schimmels, zware metalen en pesticiden. Alle testresultaten worden gepresenteerd in een analyse certificaat, die openbaar beschikbaar is voor patiënten en artsen. Cannabis wordt gestandaardiseerd genoemd als verschillende oogsten, geteeld over een langere periode, consequent aan de kwaliteitseisen voldoen.
Kwaliteitscontrole door middel van laboratoriumonderzoek is dé manier om een veilige en constante samenstelling van een medicijn te kunnen garanderen. Cannabis, beschikbaar gesteld via Nederlandse apotheken, wordt dan ook onderzocht op alle bovengenoemde stoffen en verontreinigingen. De productie van medicinale cannabis voldoet bovendien aan allerlei internationale kwaliteitseisen, zoals de industriële standaard voor hygiëne en veiligheid (HACCP), farmaceutische kwaliteit (GMP), management systeem (ISO) en kwaliteitsnormen voor de landbouw (GAP).
Verontreinigingen
De inhalatie of consumptie van verontreinigingen in cannabis kan leiden tot gevaarlijke situaties zoals infectie, vergiftiging of longschade. Patiënten wordt daarom geadviseerd medicinale cannabis uit betrouwbare en legale bron te gebruiken. Tijdens de kwaliteitscontrole van medicinale cannabis wordt goed gelet op de afwezigheid verschillende ongewenste bestanddelen.
Micro-organismen en mycotoxines
Cannabis wordt in het algemeen geteeld in warme en vochtige ruimtes, waar de omstandigheden ideaal zijn voor de ontwikkeling van micro-organismen zoals bacteriën en schimmels. Bepaalde meststoffen en slechte hygiëne kunnen planten infecteren met darmbacteriën (E. coli), terwijl verontreiniging met schimmels van bijvoorbeeld het type Aspergillus of Penicillium kunnen leiden tot infecties, die vooral gevaarlijk kunnen zijn voor verzwakte patiënten. Sommige micro-organismen, of de giftige stoffen (mycotoxines) die ze produceren, zijn bestand tegen hitte en kunnen daardoor worden geïnhaleerd bij het roken of verdampen van cannabis. Om er zeker van te zijn dat er geen micro-organismen aanwezig zijn, kan cannabis worden gedesinfecteerd met behulp van gamma-doorstraling. Deze behandeling heeft geen significant effect op de samenstelling of de medicinale eigenschappen van de cannabis.
Pesticiden
Het gebruik van pesticiden is vrij normaal in de landbouw, maar hun toepassing is altijd beperkt tot bepaalde gewassen en tot bepaalde hoeveelheden. Voor cannabis is tot nu toe niet bekend welke pesticiden een gevaar kunnen opleveren voor de gezondheid van patiënten. Er zijn namelijk nog nooit studies gedaan naar het effect van pesticiden in combinatie met het roken of opeten van cannabis. Uit onderzoek is echter wel bekend dat pesticiden kunnen worden geïnhaleerd bij het roken van cannabis.
Zware metalen
Zware metalen zoals kwik, arsenicum, cadmium of lood worden niet met opzet toegevoegd aan cannabis. Echter, ze kunnen aanwezig zijn in materialen die in aanraking komen met de plant tijdens de teelt, zoals water, grond of meststoffen. De cannabis plant neemt zware metalen heel efficiënt op via zijn wortels, en wordt om die reden zelfs wel gebruikt om zwaar verontreinigde grond schoon te maken van zware metalen. Bij consumptie van een verontreinigde plant kunnen deze stoffen veel schade doen als ze zich ophopen in bepaalde organen.
Andere toevoegingen
Cannabis wordt meestal verkocht naar gewicht (per gram). Het is bovendien meer waard als het ‘sterker’ is (meer THC bevat). Om het gewicht te verhogen kan aan cannabis verzwaring worden toegevoegd in de vorm van bijvoorbeeld zand of metaaldeeltjes (lood, ijzervijlsel). Ook worden er wel eens stoffen gebruikt die lijken op klierhaartjes (trichomen), zoals fijngemalen glas of talkpoeder. Om cannabis sterker te laten lijken, worden er ook wel synthetische stoffen aan cannabis toegevoegd. Hierdoor krijgt de gebruiker een sterker gevoel van ‘high’ worden. Welke stoffen dit zijn, of welk effect ze mogelijk hebben op de gezondheid, is meestal niet bekend. Soms krijgt de gebruiker dan te veel van zulke stoffen binnen en kan in het ziekenhuis belanden.
Standaardisering
Van medicijnen mogen we verlangen dat volledig duidelijk is wat erin zit, zodat er geen verrassingen optreden wat betreft samenstelling, sterkte of de aanwezigheid van verontreinigingen. Cannabis vormt daarop geen uitzondering. De precieze combinatie van actieve stoffen bepaalt de uiteindelijke effecten van een cannabis product. Een betrouwbare samenstelling is bij medicinaal gebruik van cannabis dus van groot belang, net als bij een gewoon medicijn.
Standaardisering is het proces dat ervoor zorgt dat elke oogst van een bepaalde variëteit cannabis altijd dezelfde samenstelling heeft, elke oogst weer. Standaardiseren van cannabisproducten begint bij het goed controleren van de omstandigheden waaronder de plant wordt geteeld. Cannabisplanten die bedoeld zijn voor medicinaal gebruik worden geteeld door middel van stekken. Hierbij worden stukjes van een zogenoemde ‘moederplant’ geknipt, die vervolgens uitgroeien tot nieuwe volwassen planten. Deze methode garandeert dat alle planten genetisch identiek zijn, en daardoor dezelfde eigenschappen hebben als de plant waarvan ze oorspronkelijk afkomstig zijn. In combinatie met het kweken onder steeds dezelfde omstandigheden zorgt het ervoor dat iedere plant een gelijke samenstelling heeft van cannabinoïden en terpenen, de medicinaal actieve stoffen.
Medicinale cannabis wordt gekweekt in speciale ruimtes. Tijdens de groei zijn de planten erg gevoelig: kleine veranderingen in de kweekomstandigheden kunnen leiden tot behoorlijke veranderingen in de samenstelling van actieve stoffen in het eindproduct. Voorbeelden hiervan zijn: gebruikte lichtintensiteit en type lampen, hoeveelheid planten per vierkante meter, luchtvochtigheid en ventilatie, dagelijkse hoeveelheid water, soort plantenvoeding, en het effect van biologische bestrijding van insecten. Door de ontwikkeling van de planten goed te volgen, en waar nodig bij te sturen, is het mogelijk een volledig gestandaardiseerd product aan patiënten te leveren.
De verantwoordelijkheid voor het produceren van een gestandaardiseerd cannabis medicijn stopt niet bij de oogst. Alle daarop volgende stappen – drogen, knippen, verpakken – hebben immers ook een effect op de samenstelling van het eindproduct. Sommige actieve stoffen kunnen bijvoorbeeld verdampen, terwijl anderen mogelijk afbreken onder invloed van licht of warmte. Om dit te voorkomen moet elke stap, van teelt tot patiënt, vakkundig worden bijgehouden en uitgevoerd. Hiervoor zijn goede voorschriften nodig van alle stappen in het productieproces. Ook worden telers regelmatig gecontroleerd om te checken of ze de voorschriften volgen en zich aan alle regels en veiligheidseisen houden. In Nederland is het Bureau voor Medicinale Cannabis hiervoor verantwoordelijk. Uiteindelijk wordt de kwaliteit van het product vastgesteld door kwaliteitscontrole in een onafhankelijk laboratorium.